همشهری آنلاین - فاطمه عسگری‌نیا: خیلی‌ها معتقدند هزینه‌های بالای مشاوره و تراپی، بیشتر روح و روانمان را به هم می‌ریزد تا این‌که بخواهد درمانش کند؛ بنابراین ترجیح می‌دهیم عطایش را به لقایش بخشیده و با توسل به راهکارهای دیگر مانند مطالعه کتاب‌های روانشناسی، صفحات مجازی روانشناسان و ... حالمان را خوب کنیم. موضوعی که رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور آن را قبول ندارد و معتقد است نه تنها نرخ مشاوره و تراپی درمانی بالا نیست، بلکه پایین بودن نرخ مشاوره باعث تعطیلی تعداد زیادی از واحدهای درمانی مشاوره شده است. او همین‌طور در دفاع از همکارانش وعده افزایش ۵/۱ برابری تعرفه مشاوره و روانشناسی را در سال آینده می‌دهد و معتقد است پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی از اولویت‌های مهم و اساسی ماست.
مشاوره‌ای که فقط یک جلسه بود!
درست است تا قبل از کرونا هم آمار و ارقام، از نیاز بخش قابل توجهی از مردم کشور به خدمات روان‌درمانی خبر می‌دادند اما بعد از دوران کرونا این آمار حسابی تکان خورد. علتش هم تأثیرات منفی کرونا بر زندگی اجتماعی مردم است. از بحران‌های معیشتی و آموزشی کرونا که بگذریم، تغییر سنت‌ها و روابط اجتماعی در کنار محدودیت‌های کرونایی همه و همه دست‌به‌دست هم داد تا آمار متقاضیان استفاده از خدمات مشاوره و روانشناسی افزایش یابد.
آزاده جان‌بزرگی، یکی از این افراد است که پدر و مادر خود را به خاطر کرونا از دست داده و حالا ۲ سال می‌شود که به قول خودش زندگی روی خوشش را به او نشان نداده است: «چند ماه بعد از فوت والدینم به اصرار یکی از دوستان نزدیکم نزد مشاور رفتم. بعد از اتمام جلسه اول وقتی برای پرداخت حق مشاوره مبلغ را پرسیدم، مغزم سوت کشید. باید به ازای هر ۱۵ دقیقه صحبت حدود ۴۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کردم. من حدود یک ساعت در اتاق مشاوره‌گران قیمت بودم و حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تومان باید پرداخت می‌کردم! درمانم به همان یک جلسه خلاصه شد و در نهایت بی‌خیال این نوع درمان شدم. این در حالی است که به شدت به این درمان نیاز دارم.»
دوسوم درآمد برای تراپی درمانی
فریده ۵۸ ساله هم که تجربه شرکت در جلسات تراپی‌درمانی را دارد، می‌گوید پرداخت یک‌میلیون تومان به ازای هر ساعت مشاوره برایش خیلی سخت است اما چاره‌ای ندارد. «قبل از این به جلسات تراپی‌درمانی رایگان در مراکز بهداشت محله می‌رفتم اما روانشناس مقابلم بسیار کم سن و سال بود و تجربه کافی نداشت، بعد از ۶ ماه مراجعه مستمر هم نتیجه‌ای عایدم نشد! الان هزینه زیادی پرداخت می‌کنم شاید دوسوم درآمدم را، اما چاره‌ای نیست!»
فاطمه و مهدی هم زوج جوانی هستند که از جلسات مشاوره و روانشناسی برای حل مشکلاتشان کمک گرفته‌اند، اما با پرداخت بهایی سنگین: «متأسفانه در کشور ما نه وزارت بهداشت به این خدمات بهایی می‌دهد نه ارگان‌های اجتماعی. چرا نباید این خدمات تحت پوشش بیمه‌ها باشد؟ الان شرایط طوری شده که خدمات روانشناسی به خدماتی لاکچری تبدیل شده و همه مردم توان استفاده از آن را ندارند. اقشار متوسط هم که از سر اجبار مجبور به استفاده از این خدمات هستند باید مدت‌ها تاوان این تصمیمشان را بدهند!»
این نرخ‌ها را قبول نداریم
نرخ‌هایی که مردم از تجارب خود در تراپی درمانی مطرح می‌کنند با آنچه دکتر محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور اعلام می‌کند زمین تا آسمان فرق دارد. او می‌گوید طبق تعرفه سال گذشته سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور برای ۴۵ دقیقه جلسه مشاوره روانشناسان با مدرک دکترا ۲۰۷ هزار تومان و برای مشاورانی که مدرک کارشناسی ارشد دارند، ۱۷۶ هزار تومان بوده است.
حاتمی با بیان این که این نرخ‌ها بسیار اندک است و باعث خاموش شدن چراغ خیلی از این مراکز شده و تعداد زیادی هم در شرف تعطیل شدن هستند، به همشهری می‌گوید: «ظرف یک ماه آینده تعرفه خدمات روانشناسی سال ۱۴۰۲ را تقدیم شورای عالی بیمه سلامت و هیئت دولت می‌کنیم تا در سال آینده شاهد افزایش ۵/۱ برابری تعرفه این خدمات باشیم.»
مردم شکایت کنند
به گفته او، مردمی که در ازای دریافت خدمات روانشناسی هزینه‌های هنگفتی می‌پردازند، باید مراتب را سریعاً به سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور خبر دهند تا به شدت با متخلفان برخورد شود: «این موضوع بارها و بارها از طریق رسانه‌ها اعلام شده، اما مردم اهمیت چندانی نمی‌دهند و همین باعث می‌شود تا کل همکاران ما زیر سؤال بروند.»
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در ادامه، با بیان این که در حال حاضر از هر سه نفر یک نفر به دریافت خدمات روانشناسی و مشاوره نیازمند است، می‌گوید: «طبق اعلام وزارت بهداشت قبل از کرونا ۲۳.۸ درصد از مردم جامعه به خدمات روانشناسی و مشاوره نیاز داشتند. بعد از کرونا سازمان بهداشت جهانی ۱۰.۵ درصد به این عدد اضافه کرد، بنابراین مجموعه ۳۴.۵ درصد از مردم نیازمند خدمات روانشناسی و مشاوره‌ای فوری هستند. این در حالی است که این خدمات تحت پوشش بیمه نیست و افراد زیادی به خاطر همین نمی‌توانند این خدمات را در سبد سلامت خود و خانواده‌هایشان قرار دهند.»
حاتمی تأکید می‌کند در شرایط فعلی همه ۸۵ میلیون نفر جمعیت کشور برای ارتقای کیفیت زندگی خود نیازمند دریافت خدمات روانشناسی و مشاوره هستند و نباید این موضوع را دست کم گرفت.
پوشش بیمه‌ای خدمات از سال آینده
پیگیری پوشش بیمه‌ای خدمات روانشناسی و مشاوره موضوعی است که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور سالیان سال است به دنبال آن بوده و خوشبختانه امسال نتیجه داده است. دکتر حاتمی می‌گوید: «طی نامه‌ای که این سازمان به دفتر ریاست جمهوری و مجلس در خصوص پوشش بیمه‌های پایه‌ای و تکمیلی ارائه کرده، امید آن داریم که از ابتدای سال ۱۴۰۲ شاهد تحقق این مهم باشیم تا همه اقشار جامعه بتوانند آسوده‌خاطرتر از خدمات روانشناسی و مشاوره بهره‌مند شوند. آخرین پیگیری‌ها حکایت از آن دارد که رئیس‌جمهور به وزیر بهداشت دستور داده نسبت به پیش‌بینی بودجه ۱۴۰۲ این طرح در شورای بیمه سلامت اقدام کند.»
او با بیان این که پوشش بیمه‌ای خدمات مشاوره و روانشناسی عین قانون است و در برنامه ششم توسعه صریحاً به آن اشاره شده و دولت موظف به اجرای آن است، از ریاست جمهوری خواست تا با نگاه عادلانه خود بستر بهره‌مندی مردم از این خدمات را فراهم کند.
نوجوانان بیشتر نیاز به مشاوره دارند
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور در ادامه، با بیان این که در شرایط فعلی همه اقشار جامعه به شدت نیازمند دریافت خدمات مشاوره و روانشناسی هستند، تأکید کرد این نیاز امروز در میان قشر نوجوان و دانش‌آموز شدیدتر است: «واقعیت امر این است که ما اگر بخواهیم جامعه‌ای با نشاط، با بهره‌وری بالا و پویا داشته باشیم باید خدمات مشاوره و روانشناسی را در مدارس نهادینه کنیم. کاری که باید از دوره پیش‌دبستانی آغاز شود و تا پایان متوسطه ادامه یابد. این مهم را بارها و بارها با وزارت آموزش‌وپرورش در میان گذاشته‌ایم و تأکید کرده‌ایم در دو سال اخیر با توجه به قرنطینه‌ها بچه‌ها دچار هویت تأخیری و ناپایدار شده‌اند و نمی‌توان این مسئله را با معاونت‌های پرورشی حل کرد. بلکه باید با اجرای طرح ملی روانشناسی مدارس، غربالگری دانش‌آموزان و سوق دادن روانشناسان به سمت مدارس و در نهایت ارائه خدمات روان‌شناختی به اولیای دانش آموزان و مربیان آنجا نسبت به رفع این مشکل اقدام کرد.»
آثار منفی بیماری‌های روان در جامعه
«درست است خدمات مشاوره و روانشناسی یکی از ضروریات نیاز امروز افراد جامعه است، اما وقتی به لحاظ چالش‌های اقتصادی پیش روی افراد امکان بهره‌مندی از این خدمات نیست آثار منفی آن را باید در جامعه دید.» این حرف‌های حسین عباسی، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی است که معتقد است وقتی سبد خانوار خالی از هزینه‌های مشاوره و روانشناسی می‌شود، نباید از افزایش آمار خودکشی، طلاق و هزار و یک جرم در جامعه تعجب کرد؛ مسائل و مشکلاتی که ریشه همه در مشکلات روحی و روانی افراد است اما سلامت روان آنقدر مهجور است که اصلاً در زندگی افراد حساب نمی‌شود.
این جامعه‌شناس با تأکید بر ضرورت استفاده مردم از خدمات روانشناسی و مشاوره می‌گوید: «اگر دنبال جامعه‌ای سالم و با نشاط هستیم چاره‌ای جز پوشش بیمه‌ای خدمات مشاوره‌ای نداریم. محروم بودن مردم از خدمات مشاوره‌ای به خاطر بالا بودن هزینه‌های این خدمات که بهتر است بگوییم این خدمات هم حالا به عنوان خدمات لاکچری مطرح هستند جامعه‌ای سرشار از خطاهای اجتماعی نصیب ما می‌کند.
نظر شما